Jak zrobić dobry wzór haftu krzyżykowego.

    Opisane zostaną wybrane aspekty projektowania haftów krzyżykowych przy użyciu programu HaftiX.

    Słowniczek pojęć:

1. Wstęp

    Pierwsza, podstawowa zasada jaką nabyłem podczas tworzenia wzorów i oglądania gotowych haftów brzmi: "haft lubi kontrast". Wiele sugestii, które zamieszczę poniżej sprowadza się właśnie do tego. Ale nie wszystkie i nie zawsze one obowiązują. Żadnych zasad nie można zastosować do sytuacji kiedy komuś coś się podoba, a o to przecież chodzi w haftowaniu. Osobista przyjemność i zadowolenie z dzieła są priorytetowe w hobobbystycznym wyszywaniu. Niniejszy tekst jest raczej zbiorem sugestii a nie praw i nacechowany jest subiektywizmem autora. Od wszystkich podanych poniżej zasad są odstępstwa.

2. Wybór obrazu źródłowego

    W artykule opisującym ograniczenia haftu krzyżykowego pisałem m.in. o tym, że haft krzyżykowy gubi drobne szczegóły oraz posiada znacznie ograniczoną paletę kolorów. Z tych cech można wyciągnąć następujący wniosek: wybierając zdjęcię lub obraz źródłowy, z którego powstanie wzór haftu krzyżykowego zwracajmy uwagę, aby zasadnicza treść nie tkwiła w szczegółach, ani nie składała się z elementów o zbliżonych kolorach.

    Zobaczmy kilka przykładów zdjęć bogatych w szczegóły oraz powstałych z nich wzorów.

Zdjęcie z dużą ilością szczegółów po przetworzeniu traci je właściwie wszystkie.
Obraz oryginalny	Haft
Oryginalny obrazek	Haft

    Są jednak sytuacje gdy utrata szczegółów jest akceptowalna ponieważ nie stanowią one istoty obrazu i ich brak nie wpłynie na odbiór. Spójrzmy na następne przykłady, które są właśnie takie.

Drobne fale morskie podczas zachodu słońca ani poszczególne włosy pupila nie są najważniejsze. Można pozwolić sobie nie ich "utratę".
Obraz oryginalny	Haft
Obraz oryginalny	Haft

    Teraz z kolei przyjrzyjmy się zdjęciom, które są jednolite kolorystycznie.

Dwa przykłady obrazów, które nie wyjdą najlepiej po wyhaftowaniu. Pierwszy zwiera główny element niewiele odróżniający się od tła i nazbyt filigranowy, w drugim detale kielicha kwiatowego nie odznaczają się wyraźnie - właściwie wszystko jest żółte. Po wyhaftowniu otrzymamy żółtą plamę z minimalną liczbą szczegółów. Dla porównania inny żółty kwiat, ale posiadający bardziej wyraźnie rozdzielone kolorystycznie płatki i zdecydowanie oddzielony od otoczenia.
Obraz oryginalny	Haft
Oryginalny obrazek	Haft
Oryginalny obrazek	Haft




    Podsumowanie. Jakie obrazy są dobre do przetworzenia na haft?
    Takie, które są wyraziste, na których ważne postaci i przedmioty są bardzo dobrze odróżnialne od otoczenia. Oto kilka z nich:

Można liczyć, że z tych obrazów powstaną ładne prace.




3. Przygotowanie obrazu

    Załóżmy, że obraz już mamy - czy jeszcze można coś z nim zrobić? Można, i to bardzo wiele. Wymienię tylko najbardziej podstawowe zagadnienia i problemy, które rozwiązujemy na etapie przygotowania pliku źródłowego. Niestety większości z nich nie można wykonać w samym HaftiXie. Trzeba do tego zaprząc specjalizowany program graficzny.

• przystosowanie kolorystyki

    Bardzo często spotykam się z niezrozumieniem zjawiska dobierania przez HaftiXa fioletowych, czy różowych nici do obrazów portretowych. "Przecież twarz nie jest fioletowa".

    Musimy mieć na względzie, że HaftiX i komputer tworzą zespół obliczeniowy, nie mający względu na to jaka powinna być twarz ludzka. Program bierze zdjęcia, wykonuje szereg obliczeń i na ich podstawie dobiera najlepszy kolor nici spośród dostępnych. Z człowiekiem jest inaczej. On wie jaka powinna być twarz i trudno mu dostrzec to co jest faktycznie. Najlepszym przykładem jest wypowiedzenie się na temat koloru białej kartki papieru w nocy, przy sztucznym oświetleniu. Jaki on jest? Biały? Otóż nigdy w życiu! Biała kartka papieru, jeśli teraz patrzysz na jakąś i jest noc, nie jest biała. Prawdopodobnie jest pomarańczowa. Spróbuj w jasny dzień, kiedy światło słoneczne wpada wprost do pokoju włączyć światło i sprawdź jakiego jest ono koloru. Na pewno nie białego.

    Początkowe zdziwienie fioletowymi nićmi na twarzy zniknie jeśli znajdziemy metodę jak nie dać się oszukać własnym zmysłom. Można to zrobić przez powiększenie frgmantu zdjęcia. Tak, żebyśmy nie widzieli już postaci tylko kolorową plamę.

Zdjęcie oraz jego powiększone fragmenty
Obraz oryginalny	Fragment policzka chłopca z prawej strony; Fragment policzka chłopca z lewej strony; Fragment ucha chłopca z lewej strony;




    Bardzo wiele zdjęć zawiera barwy fioletowe na twarzach. Jeżeli nie chcemy mieć nici w tym kolorze trzeba dokonać przed konwersją korekty kolorystycznej obrazu.

• poprawa kontrastu

    Haft lubi kontrast, czasem aż do przejaskrawienia, nie ma co żałować.

W tych przypadkach do zmiany zdjęcia posłużyły funkcje dostępne w HaftiXie.
Obraz oryginalny	1. Haft powstały ze zdjęcia oryginalnego
2. Zdjęcie poddane było działaniu funkcji "Auto" w oknie "Obraz" HaftiXa	3. Oprócz funkcji "Auto" został jeszcze wzmocniony kontrast. Proszę porównać z obrazkiem powyżej, który jest ładniejszy?



• retusz

    Nie zaszkodzi zamalować guzy, dodać włosy i naprawić to czego ludzie się wstydzą, co uważają za szpecące.

• eliminacja śmieci

    Czasami zdarza się, że zdjęcie mamy ładne ale nie do końca. Piękny krajobraz zeszpeciła linia energetyczna, albo w tle naszego Dzidziusia znalazło się jakieś obce i brzydkie dziecko. Najlepiej zatuszować to na etapie pracy nad obrazkiem.

• kolorowanie

    Mając zdjęcie czarno-białe (np. bardzo stare) można pokusić się o zabarwienie go. Widziałem już hafty, które wyszły po takim zabiegu całkiem nieźle (przykład w galerii haftów).

    Obróbka graficzna jest tematem zbyt rozbudowanym, żeby przedstawić tu jej kurs. Odsyłam do materiałów poświęconych programom graficznym, które być może Państwo posiadają. Zaś konkretne realizacje zależą wyłącznie od Państwa wyobraźni i umiejętności.

4. Dobór liczby i rodzaju nici

    Każdy z nas ma prawdopodobnie łatwiejszy dostęp do mulin jednego producenta a do innego trudniejszy, jednego są droższe, innego tańsze, jedne są lepsze jakościowo, inne gorsze. Wybierając nici, których chcemy użyć do zaprojektowania wzoru kierujemy się więc przynajmniej kilkoma czynnikami, często wymuszającymi pewne kompromisy, bo nici tańsze mogą być na przykład nieco gorsze od droższych.

    Jeżeli zależy nam na dobrym odwzorowaniu kolorów we wzorze powinniśmy użyć tego zestawu nici, który posiada akurat te co trzeba kolory w największej liczbie. Dobrym przykładem jest haft portretowy. Obowiązkowo muszą się w nim znaleźć nici w kolorze skóry. Jeżeli w jakieś palecie nie ma tych barw, zrobienie dobrego wzoru będzie utrudnione. To pierwszy czynnik, który bierzemy pod uwagę. Na etapie wstępnego przetworzenia zdjęcia na wzór można w programie wybrać różne zestawy kolorów i sprawdzić jaki dają efekt.

    Kiedy mamy już wybraną paletę przetwarzamy nasz obraz na wzór. Można zrobić to bez ograniczania w programie liczby kolorów, ale zazwyczaj nie ma takiej potrzeby. Doświadczenie wskazuje, że typowa liczba kolorów, które wystarczą do zrobienia określonego wzoru kształtuje się następująco:

Typ obrazu	Liczba kolorów
Czarno-białe, w odcieniach szarości	do 20. Ograniczenie wynika z braku w paletach większej liczby odcieni szarości niż kilkanaście.
Krajobrazy	20-50
Portrety	30-60
Duże obrazy (na bazie obrazów malarskich)	60-150
Pojedyncze kwiaty	5-40
Zwierzę	10-40
Bukiet wielobarwny	30-150




    Powyższa tabela ma charakter orientacyjny i może nie być prawdziwa w konkretnych przypadkach.

    Wracając do konwersji w programie HaftiX powiem, że najlepsze rezultaty uzyskuje się jeśli ograniczy się liczbę kolorów do ok. 140% spodziewanej ilości a nadmiar usunie używajac narzędzi optymalizacyjnych.

    Na pewno błędem jest, jeśli zależy nam na realistycznym odwzorowaniu, ograniczanie liczby kolorów do miejszej niż pewna minimalna, na którą nie ma konkretnego wzoru, ale uczy się jej dzięki doświadczeniu i praktyce. Zamieszczona tu tabela może być pomocą do oszacowania ilości kolorów w pierwszej próbie konwersji. Jeżeli nie mamy jednak pojęcia od jakiej ilości zacząć można to zrobić ostatecznie bez żadnego ograniczenia i zobaczyć jak wygląda wzór a następnie zmniejszać coraz bardziej ilość kolorów do momentu kiedy zauważymy wyraźną różnicę w stosunku do pierwszego wzoru. Przy czym robimy to na zasadzie na przykład: bez ograniczeń - ograniczenie do 100 - bez ograniczeń - ograniczenie do 80 itd, a nie: bez ograniczeń - ograniczenie do 100 - ograniczenie do 80 itd., żeby za każdym razem widzieć różnicę w stosunku do pierwowzoru.

Ile kolorów potrzeba na wzór?
Względnie jednobarwne obrazy można wyszyć małą ilością kolorów	17 kolorów, a można jeszcze mniej
Wielobarwne zdjęcia mają większe wymagania	35 kolorów




Jak radzić sobie ze zbyt małą liczbą kolorów? Można posiłkować się ditheringiem podczas przetwarzania.
Obraz oryginalny	50 kolorów, bez ditheringu. 50 kolorów jest co prawda na wzorze, ale większa część nieba składa się z zaledwie 7. W tej palecie akurat były tylko takie niebieskości.
50 kolrów, z ditheringiem	20 kolorów, z ditheringiem




5. Wybór kanwy i rozmiaru haftu

    Ogólną zasadą jest, że im gęstszą kanwę zastosujemy tym więcej szczegółów uda się w danym wzorze zawrzeć. O ile zbyt duża gęstość nie wpłynie na pogorszenie jakości tylko na zwiększnie pracochłonności o tyle zbyt mała może rozczarować rezultatem. Przyjrzyjmy się przykładowi:

Wybieramy zdjęcie i określamy cel - chcemy mieć haft taki, który zawierałby "twarz" żyrafy.	Ten haft będzie za mały. Głowa ma za mało krzyżyków, żeby była wyraźna.
Rozwiązanie 1: można zwiększyć gęstość kanwy. W przykładzie została dobrana trzykrotnie gęstsza.	Rozwiązanie 2: zmiana kadru. Wybranie tego co nas interesuje.




    Do przykładu trzeba by jeszcze dopisać rozwiązanie 3: zwiększenie rozmiaru haftu. Tak też można zrobić, nie ma się co tego rozwiązania bać. Hafciarskie reprodukcje dużych obrazów malarskich są ładniejsze jeśli są duże. W skali czasu powstawania haftu krzyżykowego można powiedzieć, że lepiej tydzień czy miesiąć więcej poświęcić na pracę, ale żeby efekt był lepszy niż stracić kilka miesięcy na zrobienie przeciętniaka.

    Podobna, jak w powyższym przykładzie, sytuacja ma miejsce kiedy robimy wzór przedstawiający kilka osób. Siłą rzeczy poszczególne twarze zajmują wtedy mniej miejsca niż gdyby była jedna i żeby uzyskać dokładność taką samą jak dla portretu jednej osoby trzeba średnio tyle razy więcej krzyżyków ile jest osób. Im więcej przedmiotów, postaci tym najczęściej większy jest potrzebny haft.

6. Optymalizacja wzoru (upraszczanie)

    Wcześniej wspominałem o tym, że kolorów nie może być za mało. To prawda. Czy, patrząc pod kątem jakości, haft może mieć za dużo kolorów? Twierdzę, że tak. Zdecydowanie tak. Dobry wzór haftu to nie tylko taki, który ładnie oddaje przedstawianą treść, ale i jest maksymalnie prosty do wyszywania. Projektując wzór cały czas trzeba pamiętać o warsztacie hafciarskim, uciążliwości pracy i osobie, która będzie ślęczała nad naszym projektem, nawet jeśli to będziemy my sami. Napisałem już o swojej metodzie konwersji - najpierw z ilością kolorów większą o 40% od oczekiwanej a następnie ręczna eliminacja. Dzieje się tak dlatego, że zazwyczaj w zdjęciu są barwy mało licznie występujące ale specyficzne, dla których HaftiX dobiera odrębne nici. Można je najczęściej zastąpić innymi, bardziej licznymi, albo w ogóle zrezygnować z danego szczegółu. Jeśli nakażemy programowi ograniczenie ilosci barw do 10 to 2 albo 3 kolory mogą być spokojnie usunięte z powodu niewielkiej liczności i znaczenia i wówczas wzór składa się faktycznie z 8 kolorów. Jeżeli na początku damy ograniczenie do 13 barw, jest szansa, że po optymalizacji zostanie akurat 10.

    Ostatni obrazek żyrafy z poprzedniego rozdziału powstał po konwersji z ograniczeniem ilości kolorów do 50. Jeśli otworzymy w HaftiXie okno "Narzędzia" i posortujemy listę użytych nici pod kątem ilości zobaczymy, że są kolory, które występują w ilości pojedynczych krzyżyków (w nawiasach przy numerze nici podana jest liczba krzyżyków). Nie wnoszą one wiele do wzoru. Nie jest to wzór, który posiada niewielkie acz istotne elementy.



    Korzystając z możliwości wyświetlenia jednego koloru nici można ocenić na ile wpłyniemy na wzór zastępując go innym. Jeśli uznamy, że jest on nadmiarowy używamy narzędzi optymalizacyjnych, żeby go usunąć.



    HaftiX udostępnia następujące narzędzia optymalizacyjne:

Ikonka oraz który przycisk od góry w oknie narzędzi kliknąć, żeby znaleźć narzędzie	Opis
1 przycisk	włącza narzędzie eliminacji pojedynczych krzyżyków. Po kliknięciu krzyżyka, który nie posiada w swoim najbliższym otoczeniu (odległość 2 krzyżyków) drugiego o takim samym kolorze zostaje on zmieniony na najbliższy kolorystycznie występujący w "okolicy".
3 przycisk	wyszukuje i zaznacza na wzorze krzyżyki, które nie mają w swoim sąsiedztwie innego krzyżyka o takim samym kolorze. Po tej operacji, tylko zaznaczone krzyżyki można edytować.
3 przycisk	zamienia kolory krzyżyków zaznaczonych poprzednim narzędziem na najpodobniejszy kolor znajdujący się w sąsiedztwie każdego z nich. Po zamianie eliminuje zaznaczenie i cały wzór jest dostępny do edycji.
	dwa guziki służące do wyszukiwania najbardziej podobnych kolorów. Górny wyszukuje najbliższy kolor do zaznaczonego na liście z lewej strony. Dolny znajduje dwa najbardziej do siebie podobne. Przytrzymując klawisz Shift na klawiaturze i klikając któryś z podanych guzików otrzymamy listę propozycji do wybrania. Jeśli z Shiftem naciśniemy pierwszy guzik wyświetli się lista dziesięciu kolorów najbardziej podobnych do zadanego. Kliknięcie drugiego guzika wyświetli listę wszystkich najbardziej podobnych par kolorów uporządkowanych względem podobieństwa. Wraz z nazwą koloru widoczna jest w nawiasie liczba krzyżyków.
	zaznaczając kolor obecnie używany (lewa lista) i któryś z dostępnych kolorów (prawa lista) można zmienić aktualny kolor na jakiś inny w obrębie całego wzoru. Jeżeli zmienimy kolor na inny kolor użyty w hafcie, to całkowita ilość użytych kolorów zmniejszy się o jeden. Zestaw kolorów tworzony jest z nici wybranych do konwersji obrazka, co oznacza, że jeśli użyliśmy wszystkich nici jednego producenta, a wzór składa się z 20 kolorów, to i tak możemy dokonywać zmian z użyciem całej palety tegoż producenta.
	zmniejsza ilość użytych kolorów o jeden wybierając najmniej liczny i zastępując go innym spośród pozostałych.




    Sporym kłopotem i niedogodnością podczas haftowania jest rozproszenie krzyżyków jednego koloru. Zmniejszenie natężenia tego efektu wykonujemy już na etapie konwersji. Zachwalany poprzednio przeze mnie dithering, choć poprawia wygląd, utrudnia haftowanie i sprzyja zwiększeniu rozproszenia. Dlatego poroponuję wykonać zawsze kilka prób konwersji, najpierw bez ditheringu, później z kilkoma ustawieniami jego siły. Docelowo wypadałoby wybrać minimalne ustawienie siły ditheringu lub całkiem bez niego, które dają zadowalający efekt wizualny.

    Drugi czynnik utrudniający haftowanie to, wzmiankowana już, zbyt duża liczba kolorów. Nie przeprowadzajmy więc bez uzasadnionego powodu konwersji bez ograniczenia liczby kolorów. Mniej będzie dzięki temu kolorów rezprezentowanych we wzorze przez pojedyncze krzyżyki.

    Na koniec sprawdźmy, czy nie występują we wzorze pary kolorów tak podobnych, że jeden z nich można całkowicie zastąpić drugim. Czy nie ma kolorów mało istotnych albo mało licznych, z których można zrezygnować. Po zrobienu tego wywołajmy jeszcze narzędzie zaznaczania wszystkich pojedynczych krzyżyków i, albo automatycznie, albo ręcznie, pozbądźmy się ich.

7. Edycja wzoru

    Ostatnim krokiem w drodze do wykonania wzoru może być jego edycja. Ja osobiście ręcznie, używając narzędzia "Ołówek", poprawiam jeszcze kontury przedmiotów, robię je wyraźniejszymi (wzmacniam zarysy ciemniejszymi kolorami), prostuję linie proste, jeśli są postrzępione albo zamglone itp.

Prostymi technikami rysunkowymi można jeszcze wpłynąć na ostateczny rezultat.
Wzór oryginalny	Wzór po ręcznej edycji

O programie | Galeria | Pomoc | Poradnik | Kontakt | Pisalnia | Pobierz | Cennik | Darmowe wzory | RSS |